Bioritme vragenlijst
Op 22 maart heb ik een vragenlijst de wereld in geslingerd. De vragenlijst bestaat uit slechts 7 vragen over bioritme en slaapgedrag. Het belangrijkste doel van de vragenlijst is een beter beeld krijgen van de effecten van kleine bioritme verstoringen.
De vragen
De vragenlijst
Elke vraag wordt met een reden gesteld, dit zijn de redenen:
Wat is je leeftijd?
Mijn belangrijkste doelgroep definitie hangt af van de leeftijd van de gebruiker. Door naar de leeftijd te vragen kan ik vaststellen of de respondent onderdeel is van mijn doelgroep.
In verband met privacy is dit de enige optionele vraag. Direct onder de vraag staat: "Optioneel, maar gewaardeerd."
Wanneer ben je op je best?
Dit is een vraag direct gekopieerd van de AutoMEQ. De AutoMEQ is op dit moment de makkelijkste manier om vast te stellen wat het chronotype van de respondent is.
Helaas is deze vragenlijst te lang om volledig op te nemen in mijn lijst, daarom heb ik deze sleutelvraag gekozen om een indicatie te krijgen van het chronotype van de respondent. Een avondpersoon zal hier een later tijdstip antwoorden dan een ochtendpersoon.
Deze vraag staat voor de directe vraag over chronotypes, waardoor hopelijk de respondent niet beïnvloed wordt door het bewustzijn waar echt naar gevraagd wordt.
Dit is een multiple choice vraag met 1 mogelijk antwoord.
Ben je een ochtend- of een avondpersoon?
Hoe ziet de respondent zijn eigen chronotype? In mijn gesprekken en eerdere, kleine vragenlijsten merkte ik op dat alle studenten om mij heen zich identificeren als een avondpersoon. Statistisch is dat natuurlijk erg onwaarschijnlijk. Deze vraag zit in de lijst om te kijken of mensen inderdaad eerder zeggen dat ze avondpersonen zijn, ook als ze dat eigenlijk niet zijn.
Het antwoord is op een schaal van vijf van "Heel erg een ochtendpersoon" tot "Heel erg een avondpersoon".
De antwoorden wil ik gaan vergelijken met grotere onderzoeken naar chronotypes, als er een bias is dan zal die daarmee naar voren komen.
Hoe laat staat je wekker over het algemeen tijdens de werkweek?
Een simpele vraag, die grote gevolgen kan hebben. Het antwoord op deze vraag, gecombineerd met de voorgaande vragen over het chronotype kunnen wijzen op een chronisch slaaptekort doordeweeks. De volgende vraag kan dat bevestigen.
Dit is een open vraag waar alleen tijden ingegeven kunnen worden.
Wat gebeurt er als je een dag je wekker niet zet?
Hier vraag ik de respondent wat er gebeurd als ze zich niet bewust conformeren aan een maatschappelijk ritme, wat er gebeurt als ze vrij gaan slapen.
Mensen die een stabiel bioritme hebben zullen op zo goed als dezelfde tijd wakker worden in vergelijking met dagen waar ze wel de wekker zetten, mensen met een onstabiel ritme zullen langer slapen. Hoe onstabieler hoe groter het verschil.
Die onstabiliteit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een chronisch slaaptekort doordeweeks. Onstabiliteit kan echter ook wijzen op bepaalde slaapziektes en psychologische problemen.
Dit is een multiple choice vraag met 1 mogelijk antwoord.
Hoe lang merk je het als je een nacht niet goed slaapt?
Dit is ook een vraag om te kijken hoe stabiel je bioritme is. Als je een stabiel ritme hebt zul je over het algemeen minder lang last hebben van een verstoring.
Daarnaast is het een heel goed bruggetje naar de, voor mij, belangrijkste en laatste vraag van de lijst. Beide vragen gaan over de effecten van een verstoring in het bioritme.
Dit is een multiple choice vraag met 1 mogelijk antwoord.
Welke van de volgende effecten zijn van toepassing op jou als je een nacht niet goed slaapt?
In mijn onderzoek (zie: Gevolgen bioritme verstoringen) heb ik een vijftal symptomen kunnen vinden die volgen uit bioritme verstoringen als gevolg van het ingaan van de zomertijd.
Na input van medestudenten heb ik daar een zesde aan toegevoegd: "Ik voel me vermoeid". Deze is wetenschappelijk minder relevant, omdat het een te vaag begrip is. Het toevoegen van deze optie geeft echter mij de ruimte om een vrij invulbare optie te geven.
Deze vrij invulbare optie is belangrijk, omdat het heel goed kan zijn dat ik symptomen heb gemist. Ik hoop dat, als dit het geval is, ik deze gemiste symptomen terug kan vinden in de antwoorden van de respondenten.
Dit is een multiple choice vraag met meerdere mogelijke antwoorden.
De resultaten
Een dag later zit ik op maar liefst 154 reacties, waarvan slechts 12 hun leeftijd niet hebben ingevuld. Dit is een mooi resultaat, waar ik met genoeg zekerheid conclusies uit kan trekken.
Update: Op 27 maart zit ik op 175 reacties.
Leeftijd
Mijn groep respondenten is, zoals verwacht, overwegend jong. Dit komt doordat ik simpelweg meer jonge mensen ken en omdat ik de vragenlijst heb verspreid via social media. De gemiddelde leeftijd is 29,1 met een standaard deviatie van 11,7.
Chronotype bias
Het lijkt er op dat wanneer je iemand vraagt wat zijn chronotype is dat hij een later chronotype kiest dan hij daadwerkelijk is.
In de linker grafiek zie je de antwoorden op de vraag "Ben je een ochtend- of een avondpersoon" op een schaal van 1: "Heel erg een ochtendpersoon" tot 5: "Heel erg een avondpersoon". De rechter grafiek geeft de antwoorden op de vraag "Wanneer ben je op je best?" weer.
Hier wordt in principe hetzelfde gevraagd op een andere manier, dus zou je dezelfde antwoord verdeling verwachten. In de linker grafiek is echter een flinke verschuiving naar latere chronotypes te zien.
Deze scheefheid ben ik ook tegengekomen in mijn gesprekken met medestudenten. Sommigen van hen heb ik aan de hand van het gesprek de AutoMEQ laten maken, waar uit bleek dat ze een vroeger chronotype hebben dan ze dachten. Dit heb ik meerdere keren meegemaakt, de bovenstaande grafieken lijken deze bias te bevestigen.
Mijn beste gok voor de reden hierachter is dat mensen graag onderdeel zijn van de maatschappij en dus binnen het maatschappelijk ritme willen leven. Het maatschappelijk ritme is over het algemeen langer en eindigt later dan het natuurlijk ritme waar ons bioritme oorspronkelijk op georiënteerd is. Hierdoor krijg je een situatie waar men later naar bed gaat om onderdeel te zijn van een collectief onnatuurlijk ritme.
Gevolgen slechte nacht
Zoals hierboven genoemd is dit de belangrijkste vraag voor mij. Afgaand op de bovenstaande resultaten zijn de belangrijkste effecten van een slechte nacht de volgende:
- Vermoeid gevoel—dit is natuurlijk best wel een open deur.
- Moeite met opstaan—dit is een gevolg van minder motivatie.
- Minder alert
- Somber of geïrriteerd
- Minder motivatie
Als ik antwoorden ombuig naar oorzaken krijg je het volgende:
- Minder motivatie
- Minder alert
- Somber of geïrriteerd
In deze lijstjes heb ik meer stress weggelaten. Dit antwoord is duidelijk ondergerepresenteerd, maar dat betekend niet dat mensen geen extra stress ervaren na een slechte nacht. Stress kan moeilijk te herkennen zijn en veel mensen willen of kunnen niet toegeven dat ze het hebben.
Extra onderzoek moet uitwijzen of extra stress een gevolg is van kleine bioritme verstoringen. Ik ga dat onderzoek echter niet uitvoeren.
Overige antwoorden
Er zaten een aantal zeer interessante overige antwoorden tussen. Hier volgen er een aantal:
Mijn ritme verschuift als ik een week vakantie heb
Dit is een bekend princiepe in de chronobiologie dat free-running heet.
Ik ben duizelig
Ik krijg veel pijn in mijn gewrichten
[...] hoofdpijn [...]
Hoofdpijn ben ik meerdere keren tegengekomen. Ik ken de link tussen bioritmes en hoofdpijn echter niet.
[...] droge ogen
Meer zin om ongezonde dingen te eten
Mijn lichaam voelt snel zwak aan [...]
Zonder koffie zeer geïrriteerd, met no worries.
